De naam zegt het eigenlijk al.. Niet-aangeboren hersenletsel is letsel aan uw hersenen waar u niet mee geboren bent. Dit kan bijvoorbeeld komen oor ouderdom of door neurologische problemen (bijvoorbeeld een beroerte of de ziekte van Parkinson). Niet aangeboren hersenletsel kan diverse (logopedische) gevolgen hebben waaronder afasie, dysartrie, spraakapraxie en dysfagie.
Afasie
Afasie is een stoornis in de taalverwerking. Afasie kan problemen geven met begrijpen, spreken, lezen en schrijven. Samen geven deze talige problemen stoornissen in de communicatie. De ernst en omvang van de afasie zijn onder andere afhankelijk van de plaats en de ernst van het hersenletsel, het vroegere taalvermogen, iemands persoonlijkheid en zijn algehele gezondheid.
Hoe ernstig de afasie zich zal uiten is per persoon verschillend. Vaak zal de behandeling van afasie tijdens de eerste fase starten in het ziekenhuis, waarna de behandeling overgenomen zal worden door een logopedist in een revalidatiecentrum of in een eerstelijns praktijk.
Dysartrie
Dysartrie is een spraakstoornis die wordt veroorzaakt door een beschadiging van het zenuwstelsel. Hierdoor werken de spieren die nodig zijn voor het ademen, de stemgeving en de uitspraak onvoldoende. De communicatie bij mensen met dysartrie is gestoord, omdat ze moeilijk te verstaan zijn. Dit kan komen door een onduidelijke uitspraak, een te zachte en/of hese stem, en eentonig of nasaal (door de neus) spreken of een combinatie hiervan. Bij een dysartrie door een beroerte is er vaak sprake van een verlamming van (een deel van) één kant van het aangezicht, waardoor de mimiek verandert. Speekselverlies of slikproblemen kunnen het gevolg zijn (zie bij slikproblemen bij volwassenen).
Verbale apraxie
Onze hersenen gebruiken schema’s voor het uitvoeren van handelingen die uit meerdere onderdelen of bewegingen bestaan. Zo zijn er schema’s voor eten, lopen en aankleden. Dankzij deze schema’s weten we vanzelf in welke volgorde wij handelingen moeten uitvoeren en gaat dit vrijwel helemaal automatisch. Hierdoor kunnen we zelfs verschillende dingen tegelijk doen, bijvoorbeeld ons aankleden en praten tegelijk, want we hoeven er niet iedere keer over na te denken hoe we de handelingen moeten uitvoeren.
Bij een verbale apraxie kan het schema voor het programmeren van de spraak niet meer goed worden gebruikt. De spieren werken nog goed maar het aansturen van de spieren geeft problemen. De oorzaak van dit probleem is hersenletsel, zoals een beroerte, een trauma door een ongeluk of een hersentumor.
Dysfagie
Dysfagie is een ander woord voor slikproblemen die bij volwassenen voor kunnen komen. Dysfagie kent verschillende oorzaken, zoals een beroerte, aandoening in het zenuwstelsel (MS, ziekte van Parkinson, ALS), ouderdom of door bijvoorbeeld een operatie in het hoofd-hals gebied. Slikproblemen hebben lichamelijke en sociale gevolgen waardoor het plezier van eten en drinken kan verdwijnen. De logopedist gaat samen met u kijken waar de problemen in het slikproces zich voordoen en of deze te compenseren zijn met sliktechnieken of adviezen. Eventueel kan in overleg de consistentie van uw maaltijd worden aangepast. Bij de behandeling van slikproblemen proberen we, indien nodig, zo veel mogelijk samen te werken met een diëtist.